Bujda farmaceutyczna – probiotyki

Tym razem przyszedł czas na omówienie tematu dotyczącego probiotyków. Czy rzeczywiście probiotyki to złoty środek na wszystkie nasze problemy?

Idealny probiotyk – jak wybrać? 

W ostatnim czasie w świecie farmacji obserwujemy modę na probiotyki. Sprzedaż tych preparatów znacząco wzrosła, a to za sprawą wielu badań potwierdzających ich korzystne działanie nie tylko w leczeniu biegunek, ale wielu innych schorzeń.  

W Polsce dostępnych jest wiele preparatów probiotycznych, ale decyzja o ich zastosowaniu i wybór właściwego preparatu często jest problemem. Godne zaufania są przede wszystkim probiotyki, które mają rejestrację leku, a ich skuteczność została udowodniona badaniami klinicznymi. Niestety, takich na polskim rynku jest zaledwie kilka. Większość z nich to suplementy diety.  Powód – oszczędności. Dlatego starajmy się wybierać suplementy diety od uznanych producentów o których wiemy, że przestrzegają zasad produkcji. 

Jak wybrać skuteczny suplement z probiotykiem?

Ważne, by zawarte w nim bakterie:

1. Były żywymi kulturami bakterii do końca daty ważności
2. Były odporne na kwaśne środowisko żołądka oraz żółć
3. Pochodziły z kon威而鋼 kretnego szczepu. Prawidłowy opis szczepu probiotycznego składa się z:
4. nazwy rodzajowej (np. Lactobacillus);
5. nazwy gatunkowej (np. acidophilus);
6. dokładnej nazwy szczepu, która informuje, gdzie (i pod jakim numerem) przechowuje się szczep wzorcowy (np. DSM 24735 – szczep z Niemieckiej Kolekcji Drobnoustrojów; Deutsche Sammlung von Mikroorganismen).

Szczególnie dobrze przebadane są szczepy Bifidobacterium i Lactobacillus i to one przede wszystkim powinny znaleźć się w kupionym przez nas probiotyku.

• Występowały w odpowiedniej ilości. Ilość tą opisuje odpowiedni parametr – tzw. jednostka tworząca CFU.  Zgodnie ze stanowiskiem Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego dla uzyskania efektu zdrowotnego konieczne jest używanie od 1 do 2 miliardów bakterii probiotycznych dziennie.
• Posiadały prebiotyk, czyli pożywkę do namnażania bakterii, np. fruktooligosacharydy, inulinę
• Nie miały dodatku konserwantów, sztucznych barwników, laktozy czy glutenu

Warto również zwrócić uwagę na sposób przechowywania danego probiotyku. Niektóre z nich (w szczególności te zarejestrowane jako leki) muszą być przechowywane w lodówce. Może to sprawiać problem podczas dłuższej podróży czy wakacji. 

Probiotyk – czy zawsze bezpieczny i skuteczny?

Wybierając skuteczny probiotyk, warto przeanalizować korzyści, jakie się z nim wiążą. Nie każdy szczep ma takie samo zastosowanie. Tak jak nie każda biegunka jest wskazaniem do stosowania probiotyku.  Podstawą do podjęcia decyzji, jaki probiotyk zastosować, powinno być ustalenie przyczyny objawów biegunkowych, dlatego jeżeli jest to możliwe najlepiej skonsultować się z lekarzem, w szczególności, jeżeli schorzenie dotyczy dzieci. I tak probiotyki nie są zalecane w leczeniu ostrej biegunki infekcyjnej u dorosłych, z wyjątkiem biegunki poantybiotykowej. W przypadku biegunki podróżnych można rozważać zastosowanie Lactobacillus GG lub Saccharomyces boulardi, ale skuteczność jest niepewna. ACG nie zaleca w tym przypadku profilaktycznego stosowania probiotyków. Jedyne potwierdzone badaniami klinicznymi podawanie probiotyków jako profilaktyki przeciwbiegunkowej ma sens w przypadku biegunki poantybiotykowej. Probiotyki są przeciwskazane u chorych: z niedoborem odporności, ostrym zapaleniem trzustki, hospitalizowanych na oddziale intensywnej terapii lub żywionych pozajelitowo.  O korzystnym działaniu probiotyków, jak również o przeciwwskazaniach do ich stosowania mogłabym pisać jeszcze bardzo długo, jednak niniejszy artykuł ma na celu porównać najpopularniejsze probiotyki dla dzieci dostępne na polskim rynku pod względem cech, które dobry probiotyk powinien posiadać.  

Zestawienie w poniższej tabeli.

*fruktooligosacharydy

**temperatura pokojowa

***zastosowanie technologii krioprotekcji, która chroni bakterie probiotyczne przed stresem mechanicznym i termicznym podczas procesu wytwarzania i przechowywania produktu oraz przed działaniem soku żołądkowego i żółci

Warto wspomnieć o probiotykach, które w swoim składzie zawierają Saccharomyces boulardii. Nie są to bakterie probiotyczne, tylko probiotyczne drożdże. W tabeli składnik ten został podkreślony ze względu na środki ostrożności jakie należy zachować przy jego stosowaniu. 

Saccharomyces boulardii to probiotyczne drożdże, które wyróżniają się wysoką skutecznością w leczeniu biegunki wywołanej przez  Clostrdium difficile, jako dodatek do leczenia wankomycyną lub metronidazolem. Drożdże Saccharomyces boulardii zawarte w probiotykachwytwarzają witaminy z grupy B: (B1, B2, B6, kwas pantotenowy i nikotynowy). Dodatkowym atutem jest to, że można przyjmować je jednocześnie z antybiotykami.

 Należy jednak pamiętać, żeby nie podawać go pacjentom leczonym lekami przeciwgrzybiczymi, pacjentom z cewnikiem założonym do żyły centralnej lub wkłuciem obwodowym oraz tym ze znacznie zmniejszoną odpornością, ze względu na ryzyko fungemii. 

---

Informacje od Naczelnej Izby Kontroli na temat probiotyków: link oraz link.

---

Podsumowując, rynek probiotyków jest tak bogaty jak ich zastosowanie. Producenci leków rywalizują między sobą nie tylko pod względem ich składu, ale również smaku, koloru, kształtu. Wiadomo, że dziecko zamiast białego proszku wybierze tabletkę w kształcie misia o smaku truskawkowym lub białej czekolady. I nie byłoby w tym nic złego, gdyby w tej misiotabletce było trochę więcej szczepów bakterii niż 1/1000 minimalnej wartości potrzebnej do uzyskania efektu leczniczego! Drodzy rodzice i pacjenci, czytajmy ulotki. W końcu lek ma przede wszystkim leczyć, a nie smakować. W razie potrzeby konsultujmy się z najbliższym lekarzem lub farmaceutą. 😉

Literatura:

1. Szajewska H.: Probiotyki – aktualny stan wiedzy i zalecenia dla praktyki klinicznej. Med. Prakt., 2017; 7-8: 19–37.
2. Szajewska H. Praktyczne zastosowanie probiotyków. Gastroenterologia Kliniczna 2014; 6 (1): 16–23.
3. Szajewska H., Mrukowicz J. Skuteczność probiotyków w leczeniu i zapobieganiu zachorowaniom na ostrą biegunkę infekcyjną u dzieci – metaanaliza. Journal of Pediatric Gastroenterology and Nutrition 2001; 33 (suppl. 2): S17–S25.
4. Gajewski P., Szczeklik A. Interna Szczeklika 2017. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2017, s. 1016–1058.
5. https://wybieramprobiotyk.pl/

Autor: @lekarz.aptekarz (mgr farmacji, studentka medycyny)