EPA i DHA Omega-3, czy rzeczywiście działają?

EPA i DHA Omega-3, czy rzeczywiście działają?

4 listopada, 2019 4 przez Łukasz Durajski

W Internecie możemy poczytać wiele informacji na temat kwasów tłuszczowych omega-3. Ile jest z tego prawdy?

Zacznijmy od początku. Pierwsze doniesienia naukowe o stosowaniu kwasów EPA i DHA pochodzą z lat 70-tych XX wieku. Wówczas duńscy badacze odkryli, że Eskimosi z Grendlandii spożywają duże ilości ryb i ssaków morskich, co dostarczało im aż 12 g kwasów EPA i DHA dziennie. Co sprzyjało obniżeniu poziomu zachorowań na choroby układu krążenia.

Kwasy omega-3, czyki NNKT niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe. Jest to liczna grupa, w której skład wchodzi kilkanaście różnych kwasów tłuszczowych, ale istotne są dwa:

  • EPA omega-3 (kwas eikozapentaenowy),
  • DHA omega-3 (kwas doozahexaenowy).

Stanowią one budulec komórek naszego ciała, m.in. błon komórkowych. Niemniej nasz organizm nie potrafi ich wytwarzać i muszą być dostarczane z pożywieniem.

Doskonałym źródłem kwasów EPA i DHA są:

  • ryby,
  • owoce morza.

Polacy spożywają mało tych wartościowych produktów, w przeciwieństwie do Japończyków.

Jakie zatem ryby zjadać?


Zawartość EPA + DHA omega-3 [g/100g]
łosoś 2,86
śledź 1,85
makrela 1,75
sardynki 1,4
homar 0,5
krewetka 0,3
dorsz 0,2
panga 0,04
tilapia 0,04

O korzyściach wynikających z przyjmowania EPA + DHA mówi wiele badań naukowych.

Zalecana dawka u osoby zdrowej wynosi:

2 g EPA + DHA dziennie

Zalecana dzienna dawka u osoby z chorobą wieńcową serca, nadciśnieniem tętniczym, arytmią i miażdżycą wynosi:

3-6 g EPA + DHA dziennie

Zgodnie z zaleceniami Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności z 2012 roku stosowanie dawek 5g EPA + DHA jest bezpieczne.

Co na to badania naukowe?

W przeprowadzonym dużym badaniu klinicznym na grupie aż 11 tysięcy pacjentów po zawale, którzy przyjmowali kwasy EPA + DHA omega-3, udało się zaobserwować spadek ryzyka zgonu aż o 30% ryzyko zgonu z przyczyn kardiologicznych i 45% mniejsze ryzyko zgonu z powodu tzw. nagłej śmierci.

Podobne wnioski wysunęli Japończycy, którzy przez prawie 10 lat badali grupę aż 40 tysięcy pacjentów. U osób regularnie spożywających 2,4 g EPA + DHA dziennie zmniejszało ryzyko choroby niedokrwiennej serca o prawie 40%, a ryzyko zawału spadało o 70%.

Kwasy EPA + DHA omega-3 wykazują również działanie protekcyjne u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Dawka 3,7 g dziennie obniża ciśnienie skurczowe o 2,1 mmHg, a rozkurczowe o 1,6 mmHg.

Bardzo wartościowe dla pacjenta jest również działanie przeciwzakrzepowe. Szczególnie dla pacjentów przyjmujących aspirynę czy klopidogrel.

Co ciekawe kwasy EPA + DHA omega-3 wykazują również korzystne działanie na pacjentów z nowotworami. Przyjmowanie 2,4g dziennie wspiera skuteczność leków przeciwnowotworowych (u pacjentów z rakiem płuc, według badań kanadyjskich).

Kwasy wykazują również protekcyjne działanie u pacjentów z cukrzycą typu 2. Spożycie 1,2g dziennie zwiększa tolerancję glukozy (o 39%) ora insulinowraźliwość tkanek (+17%).

Podobnie sytuacja wygląda u pacjentów z reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS), wystarczy zażywać 1,2 g EPA-DHA omega-3, aby o 78% zmniejszyć intensywność dolegliwości bólowych.

Bibliografia

  1. Spożycie produktów spożywczych przez dorosłą populację Polski. Wyniki programu WOBASZ. E. Sygnowska, A. Waśkiewicz, J. Głuszek, M. Kwaśniewska, U. Biela, K. Kozakiewicz, T. Zdrojewski, S. Rywik Kardiologia Polska tom 63 Supl. 4 / 2005
  2. Fatty acid composition of the plasma lipids Greenland Eskimos.Dyerberg J, Bang HO, Hjorne N. Am J Clin Nutr 1975; 28: 958-66.
  3. Longlevity and diet in Okinawa, Japan: the past, present and future. Miyagi S, Iwama N, Kawabata T, Hasegawa K. Asia Pac J Public Health. 2003;15 Suppl:S3-9
  4. GISSI-Prevenzione Investigators. Dietary supplementation withn-3 polyunsaturated fatty acids and vitamin E after myocardial infarction: results of the GISSI-Prevenzione trial. Gruppo Italiano per lo Studio della Sopravvivenza nell’Infarto miocardico. Lancet 1999; 354: 447-55.
  5. Intake of sh and n3 fatty acids and risk of coronary heart disease among Japanese: the Japan Public Health Center-Based (JPHC) Study Cohort I. Iso H, Kobayashi M, Ishihara J, Sasaki S, Okada K, Kita Y, Kokubo Y, Tsugane S; JPHC Study Group. Circulation. 2006 Jan 17;113(2):195-202
  6. Consumption of n-3 Fatty Acids and Fish Reduces Risk of Hepatocellular Carcinoma. Sawada N, Inoue M, Iwasaki M, Sasazuki S, Shimazu T, Yamaji T, Takachi R, Tanaka Y, Mizokami M, Tsugane S; Japan Public Health Center-Based Prospective Study Group. GASTROENTEROLOGY 2012;142:1468–1475
  7. Delta 12-prostaglandin J3, an omega-3 fatty acid-derived metabolite, selectively ablates leukemia stem cells in mice. Hegde S, Kaushal N, Ravindra KC, Chiaro C, Hafer KT, Gandhi UH, Thompson JT, van den Heuvel JP, Kennett MJ, Hankey P, Paulson RF, Prabhu KS. Blood. 2011 Dec 22;118(26):6909-19.
  8. n-3 fatty acids and serum lipoproteins: human studies. Harris WS.. Am J Clin Nutr, 1997; 65 (5 suppl.): 1645S–1654S
  9. E ect of n-3 fatty acids on the composition and binding properties of lipoproteins in hypertriglyceridemic patients. Hsu HC, Lee YT, Chen MF. Am J Clin Nutr. 2000 Jan;71(1):28-35.
  10. Eicosapentaenoic acid (EPA) from highly concentrated n-3 fatty acid ethyl esters is incorporated into advanced athero-sclerotic plaques and higher plaque EPA is associated with decreased plaque in ammation and increased stability. Cawood AL, Ding R, Napper FL, Young RH, Williams JA, Ward MJ, Gudmundsen O, Vige R, Payne SP, Ye S, Shearman CP, Gallagher PJ, Grim¬ble RF, Calder PC.Atherosclerosis. 2010 Sep;212(1):252-9.
  11. Supplementation with sh oil increases rst-line chemotherapy e cacy in patients with advanced nonsmall cell lung cancer. Murphy RA, Mourtzakis M, Chu QS, Baracos VE, Reiman T, Mazurak VC. Cancer. 2011 Aug 15;117(16):3774-80
  12. Przeciwzapalne „prowygaszeniowe” pochodne wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6. Nowak J. Postepy Hig Med Dosw 2010; 64 115-132.
  13. In uence of dietary supplementation with long-chain n-3 or n-6 polyunsaturated fatty acids on blood in ammatory cell populations and functions and on plasma soluble adhesion molecules in healthy adults.Thies F, Miles EA, Nebe-von-Caron G, Powell JR, Hurst TL, Newsholme EA, Calder PC. Lipids. 2001 Nov;36(11):1183-93.
  14. N-3 polyunsaturated fatty acids early supplementation improves ultrasound indices of endothelial function, but not through NO inhibitors in patients with acute myocardial infarction N-3 PUFA supplementation in acute myocardial infarction. Haberka M, Mizia-Stec K, Mizia M, Janowska J, Gieszczyk K, Chmiel A, Zahorska-Markiewicz B, Gąsior Z. Clin Nutr. 2011
  15. Blood pressure response to sh oil supplementation: metaregression analysis of randomized trials. Geleijnse JM, Giltay EJ, Grobbee DE et al. J Hypertens, 2002; 20: 1493–1499.
  16. E ects of n-3 PUFA on insulin resistance after an oral fat load. Giuseppe Derosa, Arrigo F.G. Cicero, Elena Fogari, Angela D’Angelo, Aldo Bonaventura, Pamela Ma oli, European Journal of Lipid Science and Technology 2011
  17. Treatment of aspirin-resistant patients with omega-3 fatty acids versus aspirin dose escalation. Lev EI, Solodky A, Harel N, Mager A, Brosh D, Assali A, Roller M, Battler A, Kleiman NS, Kornowski R. J Am Coll Cardiol. 2010 Jan 12;55(2):114-21.
  18. E ects of polyunsaturated omega-3 fatty acids on responsiveness to dual antiplatelet therapy in patients undergoing percutaneous coronary intervention: the OMEGA-PCI (OMEGA-3 fatty acids after pci to modify responsiveness to dual antiplatelet therapy) study. Gajos G, Rosto P, Undas A, Piwowarska W. J Am Coll Cardiol. 2010 Apr 20;55(16):1671-8.
  19. A randomized, double-blinded, placebo-controlled study of the e ect of a combination of lemon verbena extract and sh oil omega-3 fatty acid on joint management. Caturla N, Funes L, Pérez-Fons L, Micol V. J Altern Complement Med. 2011 Nov;17(11):1051-63.
  20. E ect of n-3 fatty acid supplementation on urinary risk factors for calcium oxalate stone formation. Siener R, Jansen B, Watzer B, Hesse A. J Urol. 2011 Feb;185(2):719-24.
  21. Pilot, prospective, randomized, double-masked, placebo-controlled clinical trial of an omega-3 supplement for dry eye.Wojtowicz JC, Butovich I, Uchiyama E, Aronowicz J, Agee S, McCulley JP.Cornea. 2011 Mar;30(3):308-14
  22. High physiological omega-3 Fatty Acid supplementation a ects muscle Fatty Acid composition and glucose and insulin homeostasis in obese adolescents. Dangardt F, Chen Y, Gronowitz E, Dahlgren J, Friberg P, Strandvik B. J Nutr Metab. 2012;2012:395757.
  23. Fish oil supplementation improves large arterial elasticity in overweight hypertensive patients. Wang S, Ma AQ, Song SW, Quan QH, Zhao XF, Zheng XH. Eur J Clin Nutr. 2008 Dec;62(12):1426-31.
  24. Fish, shell sh, and long-chain n-3 fatty acid consumption and risk of incident type 2 diabetes in middle- aged Chinese men and women. Villegas R, Xiang YB, Elasy T, Li HL, Yang G, Cai H, Ye F, Gao YT, Shyr Y, Zheng W, Shu XO. Am J Clin Nutr. 2011 Aug;94(2):543-51.
  25. Plasma omega-3 fatty acids and incident diabetes in older adults. Djoussé L, Biggs ML, Lemaitre RN, King IB, Song X, Ix JH, Mukamal KJ, Siscovick DS, Moza arian D. Am J Clin Nutr. 2011 Aug;94(2):527-33.
  26. Dose-response e ects of omega-3 fatty acids on triglycerides, in ammation, and endothelial function in healthy persons with moderate hypertriglyceridemia. Skulas-Ray AC, Kris-Etherton PM, Harris WS, Vanden Heuvel JP, Wagner PR, West SG. Am J Clin Nutr. 2011 Feb;93(2):243-52.
  27. Scienti c Opinion on the Tolerable Upper Intake Level of eicosapentaenoic acid (EPA), docosahexaenoic acid (DHA) and docosapentaenoic acid (DPA). EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA),European Food Safety Authority (EFSA), Parma, Italy
  28. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Kunachowicz Hanna, Nadolna Irena, Przygoda Beata, Iwanow Krystyna. Wydawnictwo PZWL
  29. Omega-3 fatty acids EPA and DHA: health bene ts throughout life. Swanson D, Block R, Mousa SA. Adv Nutr. 2012 Jan;3(1):1-7.
  30. Are we consuming enough long chain omega-3 polyunsaturated fatty acids for optimal health? Meyer BJ. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2011 Nov;85(5):275-80.
  31. The role of adipose tissue in mediating the bene cial e ects of dietary sh oil. Puglisi MJ, Hasty AH, Saraswathi V. J Nutr Biochem. 2011 Feb;22(2):101-8. Epub 2010 Dec 9.
  32. Dose-dependent e ects of omega-3-polyunsaturated fatty acids on systolic left ventricular function, endothelial function, and markers of in ammation in chronic heart failure of nonischemic origin: a double-blind, placebo-controlled, 3-arm study. Moertl D, Hammer A, Steiner S, Hutuleac R, Vonbank K, Berger R. Am Heart J. 2011 May;161(5):915.e1-9.
  33. Randomized, double blind, placebo-controlled trial of sh-oil-based lipid emulsion infusion for treatment of critically ill patients with severe sepsis. Khor BS, Liaw SJ, Shih HC, Wang LS. Asian J Surg. 2011 Jan;34(1):1-10.