Jak rozmawiać z dzieckiem o koronawirusie i obecnej sytuacji?
15 marca, 2020Powiecie, że znów o koronawirusie…
Tak, ale tym razem od innej strony, bo od strony PSYCHE.
Myślę, że w ostatnich tygodniach wszyscy czujemy pewien niepokój i nie wiemy co nas czeka. Tak naprawdę, nasze reakcje są w wiekszości normalnymi reakcjami. To sytuacja, w której jesteśmy, jest extremalnie inna od znanego nam świata. Nigdy wcześniej czegoś takiego nie doświadczaliśmy.
Ja w ostatnich tygodniach miałam parę konsultacji, których powodem był niepokój dziecka przed koronawirusem. Lękowi dziecka, towarzyszyła również pewna bezradność rodziców, w sprawie tego na ile i czy w ogóle, należy dziecku udzielać odpowiedzi na pytania a propos panującej sytuacji.
Od paru tygodni, mam podobnie w domu. Mój starszy syn, od około miesiąca, zaczął nas prawie codziennie pytać o to, jak przenosi sie koronawirus, kto w razie zakażenia umiera najszybciej, kiedy wirus do nas dotrze, czemu do pierwszych zakażeń doszło na terenie Chin, dlaczego umieramy, itp. Pytania potoczyły sie lawinowo… Teraz jesteśmy na etapie tego, co się dzieje z nami po śmierci. Wiadomo glupich pytań nie ma…
Porad typowo medycznych jest teraz multum. Ja chcę się dziś skupić na tym, jak odpowiadać na pytania dziecka odnośnie koronawirusa.
Pamiętajcie, że nie ma obiektywnego sposobu w jaki powinno sie odpowiadać na pytania dziecka.
Nie zapominajcie też, że tego typu rozmowy są trudne dla wiekszości z nas i nie można jasno stwierdzić, że jakaś konretna strategia jest zdecydowanie zła, bądź zdecydowanie dobra. Zaufajcie w tej kwestii sobie i swojemu instynktowi rodzicielskiemu. Mam nadzieję, że te porady i sugestie będą dla Was pomocne:
- Postraj się być dostepny/a dla dziecka i gotowy/a na jego pytania. Dziecko powinno czuć, że w każdym momencie może Cię o wszystko zapytać.
- Nigdy nie zbywaj dziecka odpowidając: “nie zadawaj glupich pytań”, “ znowu pytasz o to samo”, “ to nie są tematy dla Ciebie”. Dzieci potrzebują często sporo więcej zapewnień niż dorośli aby zrozumieć pewne kwestie i poczuć się pewniej.
- Jeśli w momencie kiedy dziecko pyta, nie masz czasu na rozmowę, powiedz, że zapamiętujesz wszystkie pytania i odpowiesz na nie przy najbliższej okazji. Oczywiście zrób tak jak obiecałe/aś.
- Jeśli nie znasz odpowiedzi na pytanie dziecka, nie wahaj sie powiedzieć na przykład “nie wiem, ale możemy to razem sprawdzić w internecie”. Pamietaj, że nikt nie jest wszystkowiedzący/a.
- Jeśli dziecko mówi, że się boi, nie mów mu, że nie ma sie czego bać. Odpowiadając w ten sposób pokazujesz dziecku, że te emocje, które odczuwa, są niewłaściwe. Powiedz na przykład, że ma prawo się bać, że je rozumiesz, przytul je. To dziecku w zupełności wystarczy. Twoje zrozumienie i to, że traktujesz jego uczucia poważnie jest dla malego czlowieka najważniejsze.
- Postaraj się jednocześnie trzymać swoje “nerwy na wodzy”. Dzieci są doskonałymi obserwatorami naszych reakcji, które powinny być w miarę spójne. Zilustruje to takim przykładem. Wyobraźcie sobie rodzica, który w trakcie oglądania wiadomości wpada w panike, a potem mówi dziecku, że totalnie niczego się nie obawia. Taka osoba daje wlaśnie dziecku niespójny komunikat. Sytuacja ta, może doprowadzić do tego, że dziecko będzie się czuło zdezorientowane i bardziej przestraszone. Tak na marginesie, pamiętaj, ze Ty też, tak jak dziecko, masz prawo sie obawiać i okazywać swoje reakcje. Pamiętaj tylko, aby w miarę możliwości, nie byly one ekstremalne jak na przykład atak paniki.
- Jeśli jesteś w grupie bardziej “obawiajcych sie” rodziców, pamiętaj aby jednocześnie przekazać dziecku informacje na temat tego, co jest pod nasza kontrolą. Możemy na przykład powiedzieć, że w domu jesteśmy bezpieczni, że w szpitalach jest dużo dobrych ludzi, którzy zapewniają nam najlepszą opiekę, że powzięte zostały środki prewencyjne takie jak zamknięcie placówek edukacyjnych, a te wszystkie kroki są po to, aby nas chronić. Fakt, że pewne aspekty tej trudnej sytuacji sa kontrolowane, powinien dać dziecku większe poczucie bezpieczeństwa.
- Starając się uspokoić dziecko nie mów nieprawdy i nie składaj obietnic, które mogą się nie spełnić. Nie powininne/aś mówić dziecku, że na przykład, w waszym kraju/mieście nikt nie zachoruje na koronawirusową grypę.
- Jeśli dziecko, nie jest na takim etapie aby odpowiednio zrozumieć i przefiltrować informacje z telewizji czy z radia, nie narażaj je nadmiernie na te media. Myślę zresztą, że w tym czasie nadmierne śledzenie mediów, nikomu dobrze nie służy.
- Odpowiadając na pytania nie musisz żąglować pojęciami fachowymi i danymi statystycznymi. Najlepiej, najpierw w delikatny sposób, dowiedz się, co dziecko już wie i co je interesuje.
- Jeśli uważasz, że Twoje dziecko jest rozwojowo gotowe na to, aby zrozumieć naukową wiedzę a profesjonalny język je uspokoi, to możesz sterścić informacje pochodzące z rzetelnych źródeł np. powiedzieć, że trwają prace nad wynalezieniem szczepionki.
- Jeśli Twoje dziecko, nie jest w ogóle zaintereswoane obecną sytuacją i nie chce o niej rozmawiać, bądź nie zadaje Ci pytań, to nie naciskaj. Czujnie obserwuj sytuację.
Pamiętaj, że większość z nas, w tym oczywiście dzieci, czuje pewną niepewność i niepokój spowodowany pandemia koronawirusa. Najważniejsze, abyśmy w tym czasie byli dla dzieci dostępni, wyrozumiali, wspierający oraz spójni w naszych komunikatach.
I jeszcze na koniec.
Jeśli reakcje dziecka Cię niepokoją i/lub nie wiesz jak odpowiadać na jego pytania, nie wahaj się zasięgnąć profesjonalnej pomocy. Takie problemy jak:
- wcześniej nie obserwowane przez Ciebie problemy ze snem dziecka
- stała potrzeba bycia z rodzicem w bliskim kontakcie fizycznym i lęk przed rozdzieleniem się od mamy czy taty, choćby na krótką chwilę
- bardzo częste pytania na temat obecnej sytuacji, właściwie przez wiekszość dnia
mogą wskazywać na to, że dziecko nie radzi sobie ze swoimi emocjami i może potrzebować pomocy pscyhologa bądź psychiatry dziecięcego.
Bibliografia
- David Fassler, MD; 2020; Talking to children about Coronavirus (COVID19); https://www.aacap.org/AACAP/Latest_News/Natural_Disaster_Resources.aspx
- Center for the Study of Traumatic Stress, CSTS;March 12,2020; COVID-19 Mental Health Impacts: Resources for Psychiatrists; https://www.psychiatry.org/
Autor: Dr n. med. Joanna M. KIYAK (@mamapsychiatradzieciecy)