Selen – suplementować czy nie?

Selen – suplementować czy nie?

25 listopada, 2019 0 przez Łukasz Durajski

Wiele pierwiastków z tablicy Mendelejewa odgrywa ważną rolę w naszym organizmie. Selen to jest z nich, trochę pomijany, trochę zapomniany. Co zatem badania naukowe mówią o selenie.

Selen (Se) to mikroelement, czyli pierwiastek, którego śladowe ilości są potrzebne do prawidłowej pracy naszego organizmu. Do tej samej grupy zaliczamy m.in. żelazo, miedź czy mangan. Jest on składnikiem przede wszystkim dwóch aminokwasów: selenocysteina i selenometionina. Stanowi on również budulec wielu białek w naszym organizmie.

Niedobór selenu, jak pokazały duńskie badania, może sprzyjać rozwojowi miażdżycy oraz nawet o 70% zwiększać ryzyko zawału. Może również prowadzić do kardiomiopatii serca czy zaburzeń rytmu serca.

Jego niedobór jest również ważny dla palaczy, gdyż ma on zdolność wiązania substancji toksycznych.

Ciekawostką jest, że u pacjentów z chorobami nowotworowymi obserwuje się niski poziom selenu we krwi nawet o 23% niższy niż u osób zdrowych. Dla przykładu u mężczyzn z niskim poziomem selenu (poniżej 115ug/l) ryzyko rozwoju nowotworów prostaty jest wyższe aż o 70% w stosunku do osób, które ten poziom mają wyższy (154ug/l).

Podobnie jest z rakiem wątroby, w dużym badaniu obejmującym 20 tysięcy uczestników wykazano, że spożywanie dawki około 150ug dziennie zmniejsza ryzyko rozwoju raka o 35%.

W kolejnym dużym eksperymencie – grupa blisko 30 tysięcy osób – pokazano, że przyjmowanie dawki selenu 140ug codziennie (wraz z witaminą A i E) przez 5 lat zmniejszyło ryzyko nowotworów przewodu pokarmowego.

W grupie 2400 mężczyzn powyżej 60. roku życia wysoki poziom selenu (powyżej 126ug/l) zmniejsza ryzyko wystąpienia raka prostaty o 50%.

Selen odgrywa również ważną rolę w płodności mężczyzn. Jest on niezbędny w procesie dojrzewania plemników, odpowiada za ich ruchliwość i żywotność.

Jak zatem dostarczać ten pierwiastek?

I znów prosta odpowiedź – dieta. Selen znajdziemy w takich produktach jak:

  • groch,
  • fasola,
  • brukselki,
  • cebula,
  • czosnek,
  • żółtko,
  • ryby,
  • owoce morza.

Selen jest pierwiastkiem, który naturalnie występuje w glebie i stąd może być asymilowany przez rośliny. Najbogatsze rejony świata, oczywiście bogate w selen w glebie, to: Wenezuela, Kanada, USA czy Japonia. Dla przykładu w ten sposób to Wenezuelczycy zjadają najwięcej selenu (około 300ug dziennie), a najmniej Włosi (około 40ug). Niestety my Polacy jesteśmy na szarym końcu tej listy, bo zjadamy nieco powyżej 45ug dziennie.

Zapotrzebowanie dziennie na selen wynosi około 150-200ug.

Bibliografia

  1. Selenium and cancer: biomarkers of selenium status and molecular action of selenium supplements. Gromadzińska J, Reszka E, Bruzelius K, Wasowicz W, Akesson B. Eur J Nutr. 2008 May;47 Suppl 2:29-50.
  2. Selenium in food and the human body: a review. Navarro-Alarcon M, Cabrera-Vique C. Sci Total Environ. 2008 Aug 1;400(1-3):115-41.
  3. Selenium in human health and disease. Fairweather-Tait SJ, Bao Y, Broadley MR, Collings R, Ford D, Hesketh JE, Hurst R. Antioxid Redox Signal. 2011 Apr 1;14(7):1337-83.
  4. Selen, a choroby układu sercowo-naczyniowego – wybrane zagadnienia. Paweł Zagrodzki, Paulina Łaszczyk. Postepy Hig Med Dosw 2006; 60 624-631
  5. Selenium, oxidative stress, and health aspects. Brenneisen P, Steinbrenner H, Sies H. Mol Aspects Med. 2005 Aug- Oct;26(4-5):256-67
  6. Bioavailability of selenium from foods. Finley JW. Nutr Rev. 2006 Mar;64(3):146-51.
  7. Methods of assessment of selenium status in humans: a systematic review. Ashton K, Hooper L, Harvey LJ, Hurst R, Casgrain A, Fairweather-Tait SJ. Am J Clin Nutr. 2009 Jun;89(6):2025S-2039S. Epub 2009 May 6.
  8. The use of high-selenium yeast to raise selenium status: how does it measure up? Rayman MP. Br J Nutr. 2004 Oct;92(4):557-73
  9. Selenium intake and cardiovascular risk: what is new? Navas-Acien A, Bleys J, Guallar E Curr Opin Lipidol. 2008 Feb;19(1):43-9
  10. Serum selenium concentration and risk of ischaemic heart disease in a prospective cohort study of 3000 males. Suadicani P, Hein HO, Gyntelberg F. Atherosclerosis. 1992 Sep;96(1):33-42.
  11. W stronę gender-medicine – suplementacja selenem dla mężczyzn. Wawer Iwona Essentia Medica, 2007; 38 (2), 64-69.
  12. Prediagnostic serum selenium and risk of cancer. Willett WC, Polk BF, Morris JS, Stampfer MJ, Pressel S, Rosner B, Taylor JO, Schneider K, Hames CG.Lancet. 1983 Jul 16;2(8342):130-4.
  13. Protective role of selenium against hepatitis B virus and primary liver cancer in Qidong. Yu SY, Zhu YJ, Li WG. Biol Trace Elem Res. 1997 Jan;56(1):117-24.
  14. Nutrition intervention trials in Linxian, China: supplementation with speci c vitamin/mineral combinations, cancer incidence, and disease-speci c mortality in the general population. Blot WJ, Li JY, Taylor PR, Guo W, Dawsey S, Wang GQ, Yang CS, Zheng SF, Gail M, Li GY, et al. J Natl Cancer Inst. 1993 Sep 15;85(18):1483-92.
  15. Association between serum concentrations of micronutrients and lower urinary tract symptoms in older men in the Third National Health and Nutrition Examination Survey. Rohrmann S, Smit E, Giovannucci E, Platz EA; Third National Health and Nutrition Examination Survey. Urology. 2004 Sep;64(3):504-9.
  16. Selenium, a key element in spermatogenesis and male fertility. Boitani C, Puglisi R. Adv Exp Med Biol. 2008;636:65- 73
  17. PHGPx in spermatogenesis: how many functions? Puglisi R, Tramer F, Carlomagno G, Gandini L, Pan li E, Stefanini M, Lenzi A, Mangia F, Boitani C. Contraception. 2005 Oct;72(4):291-3.
  18. The e ect of oral selenium supplementation on human sperm motility. Scott R, MacPherson A, Yates RW, Hussain B, Dixon J. Br J Urol. 1998 Jul;82(1):76-80.
  19. Selenium-vitamin E supplementation in infertile men. E ects on semen parameters and micronutrient levels and distribution. Vézina D, Mau ette F, Roberts KD, Bleau G. Biol Trace Elem Res. 1996;53(1-3):65-83.