Szczepienie kobiet w ciąży – zalecenia

27 września, 2018 0 przez Łukasz Durajski

Temat szczepień sam w sobie ostatnio jest dużą burzą, a co dopiero szczepienie kobiet w ciąży. Ale tak kochani, warto szczepić i nie ma powodu do niepokoju.

Zacznę jednak od tego, że jeżeli jest taka możliwość, Wasza ciąża jest zaplanowana, warto szczepienia rozważyć przed zajściem w ciążę, wówczas po prostu unikniecie stresu związanego z podaniem szczepionki w ciąży. W sytuacji, gdy szczepienia rozważacie w trakcie ciąży należy zastosować poniższe zalecenia.

Jakie szczepienia warto mieć wykonane przed zajściem w ciążę?

ospa wietrzna,
odra, świnka, różyczka,
grypa,
WZW B.

Jakie szczepionki można w ciąży podawać?

Przede wszystkim podajemy szczepionki inaktywowane (zabite). Nie można podawać żywych szczepionek w ciąży.

W ciąży można szczepić:

przeciw grypie,
przeciw krztuścowi podawanej jako szczepionka dTap (przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi),
inaktywowanych szczepionek zalecanych tylko w uzasadnionych sytuacjach narażenia na zakażenie, np. związanych z planowanymi podróżami.

Nie ma dowodów potwierdzających możliwość uszkodzenia płodu po zaszczepieniu w ciąży inaktywowanymi szczepionkami bakteryjnymi, wirusowymi lub zawierającymi toksoidy.

Dlaczego szczepimy w ciąży na grypę?

Jest ona bardzo groźna dla przebiegu ciąży i rozwoju płodu, dlatego szczepienia stanowią profilaktykę przed powikłaniami po grypie. W literaturze znaleźć można informacje o poronieniach, porodach przedwczesnych i zakażeniach wrodzonych u noworodków. Zazwyczaj szczepienie wykonywane jest od II trymestru ciąży, ale istnieje możliwość podania szczepionki w każdym okresie ciąży.

Dlaczego szczepimy na krztusiec w trakcie ciąży?

Krztusiec jest groźną chorobą zakaźną, szczególnie dla noworodków i niemowląt do 6. miesiąca życia. Celem zmniejszenia ryzyka ACIP (Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień) zaleca szczepienia dTpa kobietom między 27. a 34. tygodniem ciąży.

Dlaczego szczepimy przed ciążą na ospę wietrzną?

Zachorowanie na ospę wietrzną w I i II trymestrze ciąży może być związane z wystąpieniem zespołu ospy wietrznej wrodzonej (z wadami wrodzonymi kończyn, ośrodkowego układu nerwowego).

Czy były przeprowadzone rzetelne badania pokazujące przewagę szczepień nad nieszczepieniem?

Takie badania były już przeprowadzane. Jednym z nich jest badanie wykonane Dhace w Bangladeszu: 340 kobiet w III trymestrze ciąży otrzymało szczepionkę przeciwko grypie lub szczepionkę przeciwko pneumokokom. U kobiet zaszczepionych przeciwko grypie wystąpiło mniej zachorowań (odpowiednio o 36 i 25%) na choroby układu oddechowego przebiegające z gorączką.

W badaniu w USA, obejmującym 1160 par matka–niemowlę, zaobserwowano, że w latach 2002–2005 ryzyko zachorowań na grypę było mniejsze u niemowląt, których matki zaszczepiono przeciwko grypie w czasie ciąży, niż u dzieci matek nieszczepionych.

więcej na stronie ECDC: https://www.cdc.gov/vaccines/pregnancy/hcp/guidelines.html

“Toksoidy oraz inaktywowane szczepionki przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe są bezpieczne i nie powodują powikłań ani u matki, ani u płodu.”

Nie zaleca się szczepienia kobiet w ciąż szczepionkami “żywymi”.

W Stanach Zjednoczonych i wielu innych krajach (w tym w Polsce zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych) kobietom w ciąży zaleca się szczepienie przeciwko:

grypie
tężcowi i krztuścowi (dTpa).

Podanie szczepionki kobiecie w ciąży zwiększa ilość przeciwciał, które przyszła mama w II i III trymestrze ciąży przekazuje swojemu dziecku, co daje mu ochronę w pierwszych miesiącach jego życia.

Zgodnie z zaleceniami Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP) przy Centers for Disease Control and Prevention oraz American College of Obstetrics and Gynecology (ACOG), warto szczepić kobiety ciężarne szczególnie, gdy korzyści wynikające ze szczepień kobiet ciężarnych przewyższają potencjalne ryzyko.

Nie zaleca się szczepić kobiet w ciąży przeciwko:

odrze
śwince
różyczce
ospie wietrznej
gruźlicy

Wszystkie te szczepionki można stosować w okresie poporodowym i podczas karmienia piersią.

Zgodnie z zaleceniami American Academy of Pediatrics, American Academy of Family Practice oraz American College of Obstetrics and Gynecology szczepienie przeciwko grypie nie stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią.

Jak ze szczepień w ciąży korzysta noworodek?

Grypa

II i III trymestr ciąży jest czynnikiem ryzyka powikłań i zgonów z powodu grypy. Biorąc pod uwagę potencjalne korzyści dla kobiet i ich przyszłych dzieci w 2005 roku zalecenie, aby szczepić kobiety w ciąży podała Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).

Bardzo duże badania kliniczne z Bangladeszu [1)], gdzie przebadano 340 kobiet w III trymestrze ciąży, które otrzymały szczepionkę przeciwko grypie i pneumokokom. Zaobserwowano wówczas spadek zachorowań na choroby układu oddechowego o 36% u kobiet zaszczepionych na grypę, a o 25% u kobiet zaszczepionych na pneumokoki. Korzyści pojawiły się również u dzieci, gdyż spadek zachorowań na choroby układu oddechowego w przypadku szczepień przeciwko grypie wyniósł 29%, a 42% w przypadku szczepienia przeciwko pneumokokom, w stosunku do ciąż bez szczepień. Dodatkowym atutem okazały się przeciwciała przeciwko grypie klasy IgA w mleku mam zaszczepionych.

Równie pozytywne wyniki badań klinicznych otrzymano w Stanach Zjednoczonych na grupie Indian Nawaho i Apaczów Białych Gór. W tym badaniu wzięło udział 1160 przyszłych mam. Spadek zachorowań dzieci na grypę potwierdzoną laboratoryjnie wynosił ok. 40% w stosunku do dzieci matek niezaszczepionych.

Tężec

Szczepionki przeciwko tężcowi są dostępne od lat 40. XX wieku. Już w 1961 roku w Papui Nowej Gwinei, w badaniach klinicznych oceniono skuteczność szczepień ciężarnych w zapobieganiu tężcowi noworodkowemu. Wykazano znaczne zmniejszenie zgonów z powodu zakażeń tężcem. Od tego czasu Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca szczepienie przeciwko tężcowi u kobiet w ciąży. Dzięki szczepieniom zgodnie z danymi z 2010 roku zredukowano liczbę zgonów noworodków z powodu tężca aż o ponad 90%.

W Polsce dzięki szczepieniu w 19 roku życia ten problem praktycznie znika.

Krztusiec (dTpa)

W 2011 roku Advisory Committee on Immunization Practices zalecił szczepienie kobiet w II i III trymestrze ciąży. Ze względu na minimalne ryzyko związane ze szczepieniem w czasie ciąży i korzyści dla noworodka zalecenia te popierają również American College of Obstetrics and Gynecology i American Academy of Pediatrics (AAP).

Aktualnie prowadzone są badania nad zastosowaniem u kobiet w ciąży szczepionek przeciwko:

paciorkowcom grupy B
wirusowi syncytium nabłonka oddechowego (RSV) celem ochrony noworodków.

Coraz więcej doniesień na świecie dotyczy również szczepień kobiet w ciąży przeciwko:

pneumokokom,
meningokokom,
Haemophilus influenzaetypu b,
krztuścowi,
grypie pandemicznej i sezonowej.

Bibliografia:

szczepienia.info (http://szczepienia.pzh.gov.pl/wszystko-o-szczepieniach/jakie-szczepeinia-zaleca-sie-kobietom-w-ciazy/#podsumowanie)
Główny Inspektor Sanitarny (https://gis.gov.pl/zdrowie/szczepienia-kobiet-planujacych-ciaze-i-szczepienia-w-czasie-ciazy/)
Główny Inspektorat Sanitarny (https://szczepienia.gis.gov.pl/index.php/rodzice_i_opiekunowie/szczepienia_dla_kobiet_planujacych_ciaze__kobiet_w_ciazy_i_matek_karmiacych_piersia)
mp.pl (https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/92419,szczepienie-kobiet-w-ciazy-repetytorium-dla-pediatrow-i-lekarzy-rodzinnych)
Poehling K., Szilagyi P.G., Staat M.A. i wsp.: Impact of maternal immunization on influenza hospitalizations in infants. American Journal of Obstetrics & Gynecology, 2011; 204 (supl.): 141–148
Eick A.A., Uyeki T.M., Klimov A. i wsp.: Maternal influenza vaccination and effect of influenza virus infection in young infants. Arch. Pediatr. Adolesc. Med., 2011; 65: 104–111
https://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/122518,bezpieczenstwo-szczepien-u-kobiet-ciezarnych
Med. Prakt. Pediatr. 1/2009, s. 93–96
http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/92419,szczepienie-kobiet-w-ciazy-repetytorium-dla-pediatrow-i-lekarzy-rodzinnych
http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/przegladowe/122518,bezpieczenstwo-szczepien-u-kobiet-ciezarnych