Szczepionka AstraZeneca

Szczepionka AstraZeneca

7 lutego, 2021 3 przez Łukasz Durajski

Szczepionki to jak trening układu odpornościowego człowieka. Dobre porównanie to trening samoobrony. Podczas treningu przygotowujemy się na pewne sytuacje, ale odbywa się to w sposób bezpieczny i kontrolowany. Podobnie jest w przypadku szczepionek.

Szczepionki stanowią trening dla naszego układ odpornościowy w kontrolowanych warunkach, aby w momencie, gdy nasz organizm będzie miał kontakt z groźnym patogenem potrafił się obronić. Tradycyjne szczepionki są przygotowywane od ponad 100 lat, w jeden z następujących sposób:
– osłabiony wirus (mówimy atenuowany);
– zabite wirusy;
– białka wirusa, czyli fragmenty.
Szczepionki przeciwko COVID-19 to nowatorskie podejście do szczepień, ale jednocześnie znane już od 30 lat. Dwie z tych szczepionek – szczepionka Pfizera i szczepionka firmy Moderna, są oparte o tzw. mRNA. RNA to kwasem nukleinowy. Jest to kod genetyczny, dzięki któremu budowane są białka. W tych szczepionkach zamiast całego wirusa, albo zamiast białka tego wirusa, podawany jest fragment kodu genetycznego, który zawiera informacje o białku wirusa. W ten sposób my nie podajemy organizmowi szczepionki, a jedynie pomagamy mu, aby sam ją sobie szczepionkę wyprodukował. Organizm wykorzystując informacje zawarte w mRNA produkuje białko wirusa, ang. Spike (kolec). Białko kolca bierze udział w przyłączaniu się do receptorów na komórce i umożliwia wirusowi wniknięcie do ludzkiej komórki. Gdy organizm nauczy się produkować przeciwciała przeciwko tym białkom jesteśmy w stanie zablokować atak wirusa na nasz organizm. Dodatkowo wytwarzane są wyspecjalizowane komórki, które potrafią zabić komórkę zainfekowaną wirusem.

Szczepionki mRNA można szybko zaprojektować, bo wystarczy znać kod genetyczny wirusa, nie trzeba hodować wirusa, nie trzeba go również zabijać ani osłabiać. Produkowane są poza komórkami żywymi. Nie ma ryzyka zanieczyszczeń. Dużą wadą jest to, że to RNA jest bardzo nietrwałe i musi być chronione w otoczce nanolipidowej.

Jak działa szczepionka wektorowa?

cdc.gov

Szczepionka firmy AstraZeneca jest nieco inna. Jej działanie również opiera się o materiał genetyczny. Jest to szczepionka tzw. wektorowa. Do dostarczenia kodu genetycznego białka S (spike) do naszej komórki, używamy szympansiego adenowirusa niereplikującego się, czyli takiego który nie powoduje choroby u człowieka, nie namnaża się, ale jest środkiem transportu dla tego materiału genetycznego (DNA) do komórki. Komórki korzystając z tej informacji produkują białko wirusa i uruchamia się w ten sposób proces budowania odporności.

https://www.bbc.com/news/health-55302595

Skuteczność szczepionki wektorowej Astra Zeneca

Osoby w wieku 18-55 lat:

  • 60% skuteczności w ochronie przed zachorowaniem na COVID-19,
  • blisko 100% skuteczności w ochronie przed ciężkim przebiegiem choroby, powikłaniami i hospitalizacją w przebiegu COVID-19 (podobnie jak szczepionki mRNA Comirnaty i Moderna).

Osoby w wieku powyżej 55 lat:

  • nie ma jeszcze wystarczających danych dotyczących starszych uczestników (powyżej 55 lat), aby określić, jak dobrze szczepionka będzie działać w tej grupie (badania kliniczne skuteczności są kontynuowane i będą poddane ocenie w EMA w najbliższym czasie),
  • potwierdzono immunogenność szczepionki (wytwarzanie przeciwciał po szczepieniu) i dlatego oczekuje się, że szczepionka daje ochronę w tej grupie wieku. I właśnie na podstawie wyników badań immunogenności szczepionka AstraZeneca jest stosowana w programie szczepień przeciw COVID-19 seniorów w Wielkiej Brytanii.
  • potwierdzono bezpieczeństwo szczepionki.

Skuteczność szczepionki Astra Zeneca jest wystarczająca do walki z pandemią, daje odporność indywidulaną oraz daje ochronę populacyjną.

Jeżeli EMA potwierdzi w najbliższym czasie skuteczność szczepionki wektorowej AstraZeneca u osób w wieku powyżej 55 lat będzie ona stosowana do szczepień populacyjnych wśród seniorów na równi z preparatami mRNA Comirnaty i Moderna.

Jakie działania niepożądane mogą wystąpić po wektorowej szczepionce AstraZeneca?

Najczęstsze działania niepożądane (zgłoszone w badaniach klinicznych) po podaniu wektorowej szczepionki AstraZeneca:

  • tkliwość w miejscu wstrzyknięcia (63,7%),
  • ból w miejscu wstrzyknięcia (54,2%),
  • ból głowy (52,6%),
  • zmęczenie (53,1%),
  • ból mięśni (44,0%),
  • złe samopoczucie (44,2%),
  • uczucie gorączki (33,6%),
  • gorączka >38oC (7,9%),
  • dreszcze (31,9%),
  • ból stawów (26,4%),
  • nudności (21,9%).

Jaka jest skuteczność?

Jedna dawka szczepionki Oxford / AstraZeneca zapewnia trwałą ochronę przed COVID przez co najmniej trzy miesiące i ogranicza przenoszenie wirusa o dwie trzecie, według badań, które wydają się potwierdzać decyzję Wielkiej Brytanii o opóźnieniu szczepień przypominających.

Analiza świeżych danych z trzech badań wykazała, że pierwszy zastrzyk zapewnił średnio 76% ochrony przed objawowymi infekcjami od trzech tygodni do 90 dni i zmniejszył przenoszenie choroby o 67%.

Odkrycia są wstępne i nadal są poddawane przeglądowi w The Lancet, ale jeśli staną się one przedmiotem badań naukowych, zapewniłyby urzędników zdrowia publicznego, że priorytetowe traktowanie osób bardziej podatnych na pierwszą dawkę szczepionki Oxford / AstraZeneca jest rozsądną strategią.

Naukowcy prowadzący badanie nie odnotowali dowodów na spadek poziomu ochrony 76% w okresie od trzech tygodni do trzech miesięcy po podaniu pierwszej dawki. Doszli do wniosku, że opóźnienie drugiego zastrzyku o co najmniej trzy miesiące zwiększyło ochronę do średnio 82%, w porównaniu z 62% w badaniu tymczasowym, w którym wolontariusze otrzymywali zastrzyki w odstępie czterech tygodni.

Artykuł sugeruje, że skuteczność szczepionki wzrosła z około 55%, gdy dawkę przypominającą podano nie później niż sześć tygodni po pierwszym zastrzyku, do 82,4%, gdy podano więcej niż trzy miesiące później.

Szczepionka AstraZeneca. Charakterystyka Produktu Leczniczego oraz Ulotka dla pacjenta.

AstraZeneca w ciąży i podczas karmienia piersią

Brytyjskie JCVI (The Joint Committee on Vaccination and Immunisation) potwierdza, że ​​chociaż dostępne dane nie wskazują na żadne obawy dotyczące bezpieczeństwa ani szkodliwe skutki dla ciąży, nie ma wystarczających dowodów, aby zalecać rutynowe stosowanie szczepionek COVID-19 w czasie ciąży. Jednak obecnie JCVI radzi, że jeśli kobieta w ciąży spełnia definicję wyjątkowo wrażliwej klinicznie sytuacji, powinna omówić opcje szczepienia COVID-19 ze swoim położnikiem i / lub lekarzem. Jej podstawowy stan może narazić ją i jej dziecko na bardzo wysokie ryzyko wystąpienia poważnych powikłań COVID-19. Szczególnie kobiety w ciąży dodatkowym obciążeniem:

  • biorcy przeszczepów narządów litych
  • z ciężkimi chorobami układu oddechowego, w tym mukowiscydozą i ciężką astmą
  • z homozygotyczną anemię sierpowatą
  • otrzymujące terapię immunosupresyjną wystarczającą do znacznego zwiększenia ryzyka infekcji
  • poddawane dializie lub z przewlekłą chorobą nerek (etap 5)
  • ze znaczną wrodzoną lub nabytą chorobą serca

Opinia Royal College of Obstetricians and Gynaecologists

Ponadto kobiety w ciąży, które są pracownikami pierwszej linii opieki zdrowotnej lub społecznej, w tym opiekunami w domach opieki, mogą również omówić opcję szczepienia. Ryzyko narażenia na COVID-19 może być dla nich wyższe, nawet jeśli mają mniejsze ryzyko wystąpienia powikłań.

Korzyści i ryzyko związane ze szczepieniem COVID-19 w czasie ciąży należy omawiać indywidualnie. Powinno to obejmować dyskusję na temat braku danych dotyczących bezpieczeństwa tych konkretnych szczepień dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią oraz uznanie, że nie ma żadnego znanego ryzyka związanego z podawaniem kobietom w ciąży innych szczepionek martwych.

JCVI informuje również, że nie jest znane żadne ryzyko związane z podawaniem tych szczepionek kobietom karmiącym piersią. Dlatego kobietom karmiącym piersią należy zaoferować szczepienie. Należy poinformować kobiety, że brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa tych konkretnych szczepień w okresie karmienia piersią.

Q&A EMA (Europejska Agencja Leków)

Czy osoby z obniżoną odpornością mogą być szczepione szczepionką COVID-19 Vaccine AstraZeneca?

Istnieją ograniczone dane dotyczące osób z obniżoną odpornością (osób z osłabionym układem odpornościowym). Chociaż osoby z obniżoną odpornością mogą nie reagować tak dobrze na szczepionkę, nie ma szczególnych obaw dotyczących bezpieczeństwa. Osoby z obniżoną odpornością nadal mogą być szczepione, ponieważ mogą być bardziej narażone na COVID-19.

Czy kobiety w ciąży lub karmiące piersią mogą być szczepione szczepionką COVID-19 Vaccine AstraZeneca?

Wstępne badania na zwierzętach nie wykazują szkodliwego wpływu na ciążę, jednak dane dotyczące stosowania szczepionki COVID-19 Vaccine AstraZeneca podczas ciąży są bardzo ograniczone. Chociaż nie ma badań dotyczących karmienia piersią, nie oczekuje się żadnego ryzyka związanego z karmieniem piersią.

Decyzja o zastosowaniu szczepionki u kobiet w ciąży powinna być podjęta w ścisłej konsultacji z lekarzem, po rozważeniu korzyści i ryzyka.

Czy osoby z alergią mogą być szczepione szczepionką COVID-19 Vaccine AstraZeneca?

Osoby, które już wiedzą, że są uczulone na któryś ze składników szczepionki wymienionych w punkcie 6 ulotki [L-histydyna, L-histydyny cholorowodorek jednowodny, magnezu chlorek sześciowodny, polisorbat 80 (E 433), etanol, sacharoza, sodu chlorek, disodu edetynian (dwuwodny)], nie powinny otrzymywać szczepionki.

U osób otrzymujących szczepionkę obserwowano reakcje alergiczne (nadwrażliwość). Podobnie jak w przypadku wszystkich szczepionek, szczepionka COVID-19 AstraZeneca powinna być podawana pod ścisłym nadzorem lekarza, z odpowiednim leczeniem dostępnym w przypadku reakcji alergicznych. Osoby, które mają ciężką reakcję alergiczną po podaniu pierwszej dawki szczepionki COVID-19 Vaccine AstraZeneca, nie powinny otrzymać drugiej dawki.

Bibliografia

  1. https://szczepienia.pzh.gov.pl/faq/co-wiemy-na-temat-skutecznosci-szczepionki-wektorowej-przeciw-covid-19-astrazeneca/
  2. ec.europa.eu
  3. https://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C86145%2Cw-brytania-naukowcy-szczepionka-astrazeneca-zapobiega-tez-przenoszeniu
  4. https://www.mp.pl/szczepienia/aktualnosci/258120,ema-wydala-opinie-naukowa-dla-szczepionki-przeciwko-covid-19-firmy-astrazeneca
  5. https://www.theguardian.com/society/2021/feb/02/single-dose-of-astrazeneca-vaccine-could-cut-transmission-by-67
  6. https://www.astrazeneca.com/media-centre/press-releases/2021/covid-19-vaccine-astrazeneca-confirms-protection-against-severe-disease-hospitalisation-and-death-in-the-primary-analysis-of-phase-iii-trials.html
  7. cdc.gov
  8. https://www.rcog.org.uk/en/news/updated-advice-on-covid-19-vaccination-in-pregnancy-and-women-who-are-breastfeeding/
  9. https://www.ema.europa.eu/en/medicines/human/summaries-opinion/covid-19-vaccine-astrazeneca