Urazy głowy u dziecka

Dziecko spadło z łóżka, ze schodów, na rowerze itd. itd. Ilość okazji do upadku i uderzenia się w głowę u dzieci jest ogromna. Pierwsze co przychodzi rodzicom do głowy to RTG czaszki, albo tomografia (CT) albo jeszcze lepiej rezonans i to najlepiej na SORze.

Powoli i bez paniki. To pierwsza zasada.

Na początku definicje. Zgodnie z klasyfikacją HISS urazy głowy dzielimy na:

• minimalny: 15 punktów w GCS i brak innych czynników ryzyka,
• lekki: 14–15 punktów w GCS z ubytkowymi objawami neurologicznymi lub bez takich objawów (np. porażenie w obrębie rąk i nóg, objawy ze strony nerwów czaszkowych, anizokoria, ataksja czy afazja),
• umiarkowany: 9-13 punktów w GCS,
• ciężki: <9 punktów w GCS (TUTAJ ZAWSZE WYKONUJE SIĘ CT GŁOWY).

U każdego pacjenta należy zdecydować, czy konieczne jest wykonanie badań obrazowych (TK), czy też wystarczy sama obserwacja bez dodatkowych badań. TK naraża dziecko na dużą dawkę promieniowania, co jest szczególnie istotne u najmłodszych dzieci, które są najbardziej wrażliwe na rozwój nowotworu indukowanego promieniowaniem jonizującym. Obliczono, że wykonanie 10 000 TK u dzieci do ukończenia 10. roku życia indukuje 1 zachorowanie na białaczkę lub nowotwór mózgu, dlatego podejmuje się wysiłki w kierunku jej zalecania jedynie w rzeczywiście koniecznych przypadkach.

https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/146928,postepowanie-u-dzieci-po-lekkim-i-umiarkowanym-urazie-glowy

Skala Glasgow (GCS)

Algorytm postępowania jest dosyć konkretny. Jak widać poniżej (zamieszczam go mimo, że jest on dość zaawansowany, bo przeznaczony jest dla lekarzy) u pacjentów z minimalnym urazem głowy nie robimy nic poza obserwacją. Jeżeli pacjent jest w dobrym stanie zgodnie ze skalą Glasgow (GCS) i nie innych objawów wówczas NIE ROBI SIĘ ŻADNEJ DIAGNOSTYKI profilaktycznie.

LEKKI I UMIARKOWANY URAZ – jak postępować, o czym pamiętać?

Czas trwania obserwacji: dzieci po lekkim urazie głowy z grupy małego ryzyka należy hospitalizować przez >6 h, po lekkim urazie głowy z grupy średniego ryzyka przez >12 h, a po lekkim urazie głowy z grupy dużego ryzyka i po umiarkowanym urazie głowy przez >24 h.
Obserwacja: hospitalizowanych dzieci nie można zostawiać bez opieki (wystarczy ciągła obserwacja przez rodzica). Dotyczy to również oddziału pomocy doraźnej/izby przyjęć. Bardzo ścisłej kontroli wymagają tylko dzieci z objawami klinicznymi. Wszystkie obserwacje należy prowadzić zgodnie z protokołem postępowania i odpowiednio je udokumentować.

Obserwacja powinna obejmować:

• poziom świadomości zgodnie ze skalą Glasgow
• proste badanie neurologiczne (odpowiednie poruszanie kończynami, prawidłowa funkcja mowy)
• częstotliwość rytmu serca
• u dzieci do ukończenia 2. rż. badanie ciemienia (prawidłowe lub uwypuklone).

Obserwacja może też obejmować:

• wielkość źrenic, a zwłaszcza reaktywność źrenic
• nasilenie bólu głowy.

Zwiększyć czujność i skontaktować się z lekarzem w przypadku:

• pogorszenia się stanu świadomości lub przytomności
• wystąpienia nowych lub nasilenia się obecnych objawów
• zaburzeń widzenia lub różnicy w wielkości albo reakcji źrenic
• nieutulonego płaczu
• uwypuklonego ciemienia (do ukończenia 2. rż. badanego, gdy dziecko nie płacze).

Wstrząśnienie mózgu

Lekki uraz głowy i wstrząśnienie mózgu ocenia lekarz. Nie jest to powód, aby hospitalizować dziecko, obserwacja może się odbyć w domu. W momencie pogorszenia się stanu dziecka rodzic może po prostu ponownie pojawić się w szpitalu.

Co trzeba robić przy podejrzeniu wstrząśnienia mózgu?

Dziecko musi odpoczywać. Nie wolno grać w gry komputerowe i wykonywać zadań umysłowych. Najlepiej zostawić dziecko w domu na 1-2 dni. Nie zaleca się w tym czasie uprawiania sportu, można wrócić do aktywności, ale stopniowo i przez tydzień. Jeżeli po urazie u dziecka wystąpiła utrata przytomności powrót do aktywności fizycznej powinien również być stopniowy i trwać 3 tygodnie. Można podawać leki przeciwbólowe (ibuprofen, paracetamol).

Objawy mogą się utrzymywać nawet 2 tygodnie i to nie jest powód do niepokoju. Może to być:

• senność,
• lekki ból głowy,
• nudności,
• zaburzenia koncentracji.

Niezwłocznie natomiast należy zgłosić się do szpitala, gdy:

• silny ból głowy,
• zmiana zachowania,
• splątanie,
• drgawki,
• osłabienie rąk lub nóg,
• krew z uszu, nosa lub ust.

Uraz nosa

W przypadku urazu nosa na podstawie wywiadu i badania przedmiotowego (oglądanie, badanie palpacyjne, wziernikowanie jam nosa, ocena jamy ustnej, uszu). Zdjęcie RTG boczne nosa ma znaczenie praktyczne niewielkie, często wykonuje się je do celów orzeczniczo-sądowych. 

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78436,urazy-nosa-i-ciala-obce-w-nosie

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/146928,postepowanie-u-dzieci-po-lekkim-i-umiarkowanym-urazie-glowy
2. https://podyplomie.pl/neurologia/20561,urazy-czaszkowo-mozgowe
3. http://www.medycynawiekurozwojowego.pl/pl/articles/item/17021/lekki_uraz_glowy_udzieci_propozycja_algorytmu_postepowania_klinicznego
4. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/laryngologia/78436,urazy-nosa-i-ciala-obce-w-nosie