Niepożądane odczyny poszczepienne po szczepieniu na gruźlicę (BCG)

Niepożądane odczyny poszczepienne po szczepieniu na gruźlicę (BCG)

9 października, 2018 1 przez Łukasz Durajski

Niepożądany Odczyn Poszczepienny (NOP) to reakcja organizmu na szczepienie w określonym czasie. Ostatnio spędza to sen z powiek rodziców, którzy chcą lub zastanawiają się co zrobić ze szczepieniem swojego dziecka. Szczepienie przeciwko gruźlicy (BCG = Bacillus Calmette-Guérin) chroni przed najgroźniejszymi powikłaniami po samej gruźlicy, do których zaliczamy:

  • gruźlica rozsiana,
  • gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
  • zgon w przebiegu gruźlicy.

 

Technika szczepienia:

  • wykonujemy śródskórnie,
  • w 1/3 górnej części lewego ramienia,
  • powstaje pęcherzyk o śr. ok. 6-8mm, który zanika po kilku minutach.

 

W dalszym etapie:

  • po 2-3. tyg. obserwujemy naciek z ropnym pęcherzem,
  • gdy pęcherz pęknie powstaje owrzodzenie u niemowląt <10mm, u dzieci powyżej 1 roku życia <20mm,
  • niekiedy dochodzi do powiększenia węzła chłonnego lewej pachy.

 

NOP po BCG [uwielbiam te skróty]

a) zmiany miejscowe

  • owrzodzenie,
  • ropień,
  • każda zmiana >10mm u niemowląt, i >20mm u dzieci powyżej 1 roku życia, które pojawiła się po ok. 3-4 tygodniach od szczepienia i trwa dłużej niż 3 miesiące.
  • przyspieszony odczyn poszczepienny (poronny fenomen Kocha), czyli rumień, naciek i owrzodzenie z powstanie strupa i blizny

b) limfadenopatia regionalnych węzłów chłonnych

  • jest to powiększenie węzłów chłonnych pachowych lub nadobojczykowych po stronie lewej,
  • ok. 2-3 miesiące po szczepieniu,
  • utrzymują się 2-10 miesięcy,
  • gdy u dziecka pojawią się dodatkowe objawy: gorączka, spadek, masy ciała, węzły chłonne >4cm należy udać się do szpitala.

c) zmiany kostne

  • najczęściej kość piszczelowa, ramienna,
  • w 1-2 roku życia,
  • dziecko wymaga diagnostyki szpitalnej.

d) zmiany uogólnione

  • występują u dzieci z zaburzeniami odporności

e) pozostałe

  • bliznowiec,
  • wysypka skórna,
  • rumień guzowaty,
  • zapalenie spojówek i/lub tęczówek.

 

 

KWALIFIKACJA DO SZCZEPIENIE

Najważniejszym elementem właściwego zakwalifikowania do szczepienia jest wywiad rodzinny. Co powinien uwzględnić wywiad:

  • występowanie NOP po szczepieniu BCG w rodzinie,
  • zakażenia HIV,
  • AIDS,
  • zaburzenia odporności,
  • ciężkie choroby matki w trakcie ciąży (szczególnie ospa wietrzna i inne zakażenia)

Gdy wywiad jest dodatni odraczamy szczepienie o czasu wyjaśnienie zaburzeń odporności u dziecka.

 

U każdego dziecka w wieku 1-2 lat, u którego wystąpiły objawy zapalne w układzie kostno-stawowym należy podjąć diagnostykę w kontekście NOP po szczepieniu BCG.

 

Jakie działania podejmowane są, gdy u dziecka wystąpi niepożądany odczyn poszczepienny po szczepieniu BCG:

a) NOP miejscowy

  • obserwacja lekarska (u lekarza rodzinnego),
  • higiena zmiany.

b) powiększenie węzłów chłonnych

  • obserwacja lekarska (u lekarza rodzinnego)

c) rozmiękanie węzłów z przetoką

  • diagnostyka w szpitalu (punkcja, badanie histopatologiczne)

d) poronny odczyn Kocha

  • diagnostyka w szpitalu w kierunku gruźlicy

e) zmiany uogólnione

  • diagnostyka w ośrodku wielospecjalistycznym

 

 

Źródło: Cieślińska M., Niepożądane Odczyny po szczepieniu BCG, Pediatr Dypl 2014; 18(3):59-66
Fot: yourhealthremedy.com, onmeda.de, medycynatropikalna.pl