Zaburzenia wzrastania vol. 1 – niedobór wzrostu u dzieci

Zaburzenia wzrastania vol. 1 – niedobór wzrostu u dzieci

27 września, 2019 1 przez Łukasz Durajski

Niedobory wzrostu to bardzo częsty problem, z którym rodzice zgłaszają się do pediatry. A może powinni od razu zgłosić się do endokrynologa dziecięcego? Zdecydowanie nie. Warto swoje wątpliwości omówić ze swoim pediatrą.

Pierwszym i najważniejszym narzędziem do oceny wzrastania dziecka są siatki centylowe. Pomiary wzrostu dziecka dokonywane są w przychodni podczas bilansów.

 

O niedoborze wzrostu mówimy, gdy wzrost naszego dziecka po naniesieniu na siatkę centylową dla płci jest poniżej 3 centyla.

 

Na siatce centylowej pediatra nanosi wzrost rodziców dziecka. Dla lekarza ważne jest również to czy i jak zmienia się pasmo centylowe dziecka. Co to znaczy? Dziecko powinno rosnąć wzdłuż jednego pasma centylowego, np. 75. centyl wzrostu. Wzrost przy każdych pomiarach na przestrzeni lat nie powinien znacznie odbiegać od tego właśnie 75. centyla. Jeżeli nasze dziecko jest na 10 centylu to przez całe życie powinno rosnąć wzdłuż tego centyla. Znaczne zmiany w centylach wymagają konsultacji endokrynologicznej (np. jeżeli dziecko na bilansie 2-latka jest na 75 centylu, a już na bilansie 6-latka na 10 centylu).

 

Kolejny ważny parametr to szybkość wzrastania dziecka (GV). Do jego wyznaczenia potrzebujemy conajmniej dwóch pomiarów wykonanych w odstępie 6 miesięcy.

Szybkość wzrastania (GV) dla wieku

a) 0-12 miesięcy: około 25 cm/rok
b) 2 r.ż.: 12-13 cm/rok
c) 3 r.ż.: około 8 cm/rok
d) 4.-5. r.ż.: 6-7 cm/rok
e) > 6r.ż. do dojrzewania: 5-6 cm/rok
f) 11-13 r.ż. dziewczynki: 7-9 cm/rok
g) chłopcy > 13r.ż.: 8-11 cm/rok

 

Ważnym parametrem, który wyliczany jest przez endokrynologa dziecięcego jest odchylenie standardowe (SDS), według wzoru:

SDS= (aktualny wzrost dziecka – średni wzrost dla wieku i płci) / SD dla wieku i płci

 


Najczęstszą przyczyną niedoboru wzrostu jest niedożywienie.


 


W 70% przypadków niedoboru wzrostu to rodzinnie niski wzrost oraz konstytucjonalnie niski wzrost.


 

W wywiadzie, który lekarz zbiera na temat dziecka bardzo ważne jest:
– przebieg ciąży i porodu
– okres noworodkowy
– choroby przewlekłe
– żywienie
– rozwój psychoruchowy dziecka
– dojrzewanie
– dojrzewanie i wzrastanie rodziców i najbliższej rodziny.

 

Lekarz pediatra może zalecić następujące badania:
– morfologia
– gazometria
– próby wątrobowe
– kreatynina
– jongram (sód, potas, wapń, magnez, fosfor)
– hormony tarczycy
– badanie ogólne moczu.

Dodatkowymi badaniami, które warto wykonać to kał na pasożyty oraz wykluczenie celakii (przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej oraz endomysium).

Absolutnie koniecznym badaniem przy diagnostyce niedoboru wzrostu jest wykonanie RTG ręki i nadgarstka ręki niedominującej.

 

Diagnostyka endokrynologiczna niedoboru wzrostu obejmuje:
– IGF-1
– ocenę tarczycy (m.in. USG)
– ocenę funkcji nadnerczy
– testy wyrzutu hormonu wzrostu
– kariotyp
– rezonans magnetyczny przysadki.

 

Do przyczyn niedoboru wzrostu zaliczamy (według European Society of Peadiatric Endocrinology 2007r.):

1. Pierwotne zaburzenia wzrastania
a) zespoły genetyczne
– z. Turnera
– z. Aarskoga-Scotta
– z. Blooma
– z. Cornelli de Lange
– z. DiGeorge’a
– z. Downa
– z. Kabuki typu 2
– z. Noonan
– z. Pradera-Willego-Labharta
– neurofibromatoza typu 1
– z. Rubinsteina-Taybiego
– z. Silvera-Russella
– z. Williams-Beuren

b) mała masa urodzeniowa w stosunku do wieku ciążowego (SGA)
– niedobór IGF-1
– oporność na IGF-1
– infekcje wewnątrzmaciczne
– leki, alkohol, palenie papierosów w ciąży

c) zaburzenia szkieletowe
– achondroplazja
– hypochondroplazja
– kolagenoza typu 2
– dyschondrosteoza Leriego-Weilla
– mukopolisacharydozy
– mukolipidozy
osteogenesis imperfecta
– dysplazje związane z nieprawidłową mineralizacją kości

2. Wtórne zaburzenia wzrastania
a) niedożywienie

b) inne choroby
– choroby serca
– mukowiscydoza
– choroby wątroby
– nieswoiste zapalenie jelit
– celiakia
– zespół krótkiego jelita
– choroby nerek
– młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów
– dystrofie mięśni

b) niedobór hormonu wzrostu
– mutacje genów: HESX1, LHX3, LHX4, PROP1, POU1F1, GHRHR
– nowotwory: czaszkogardlak, germinoma, hamartoma, białaczki, chłoniaki

c) inne choroby endokrynologiczne
– z. Cushinga
– niedoczynność tarczycy
– nadczynność tarczycy
– przedwczesne dojrzewanie
– oporność na IGF-1
– niedobór IGF-1
– wrodzony przerost nadnerczy (WPN)
– z. Mauriaca

d) rodzinny niski wzrost

 

 

 

 

 

Bibliografia:
1. Borowiec A i wsp., Zaburzenia wzrastania u dziecka – od pediatry do endokrynologa, Forum pediatrii praktycznej, 19/2108: 40-46.
2. Kucharska A., Dziecko z niedoborem wzrostu – podstawy racjonalnej oceny sytuacji i postępowanie. Pediatria po Dyplomie, luty 2016, p. 73-80.

Fot: rightsofchildren.ca